Πέμπτη 31 Αυγούστου 2017

Τάσος Λειβαδίτης: «Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος..»

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
δεν θα πάψεις ούτε στιγμή ν΄αγωνίζεσαι για την ειρήνη και
για το δίκαιο.
Θα βγείς στους δρόμους, θα φωνάξεις, τα χείλια σου θα
ματώσουν απ΄τις φωνές
το πρόσωπό σου θα ματώσει από τις σφαίρες – μα ούτε βήμα πίσω.
Κάθε κραυγή σου μια πετριά στα τζάμια των πολεμοκάπηλων
Κάθε χειρονομία σου σα να γκρεμίζει την αδικία.
Και πρόσεξε: μη ξεχαστείς ούτε στιγμή.
Έτσι λίγο να θυμηθείς τα παιδικά σου χρόνια
αφήνεις χιλιάδες παιδιά να κομματιάζονται την ώρα που παίζουν ανύποπτα στις
πολιτείες
μια στιγμή αν κοιτάξεις το ηλιοβασίλεμα
αύριο οι άνθρωποι θα χάνουνται στη νύχτα του πολέμου
έτσι και σταματήσεις μια στιγμή να ονειρευτείς
εκατομμύρια ανθρώπινα όνειρα θα γίνουν στάχτη κάτω από τις οβίδες.
Δεν έχεις καιρό
δεν έχεις καιρό για τον εαυτό σου
αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.
Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
μπορεί να χρειαστεί ν΄αφήσεις τη μάνα σου, την αγαπημένη
ή το παιδί σου.
Δε θα διστάσεις.
Θ΄απαρνηθείς τη λάμπα σου και το ψωμί σου
Θ΄απαρνηθείς τη βραδινή ξεκούραση στο σπιτικό κατώφλι
για τον τραχύ δρόμο που πάει στο αύριο.
Μπροστά σε τίποτα δε θα δειλιάσεις κι ούτε θα φοβηθείς.
Το ξέρω, είναι όμορφο ν΄ακούς μια φυσαρμόνικα το βράδυ,
να κοιτάς έν΄ άστρο, να ονειρεύεσαι
είναι όμορφο σκυμένος πάνω απ΄το κόκκινο στόμα της αγάπης σου
Να την ακούς να σου λέει τα όνειρα της για το μέλλον.
Μα εσύ πρέπει να τ΄αποχαιρετήσεις όλ΄αυτά και να ξεκινήσεις
γιατί εσύ είσαι υπεύθυνος για όλες τις φυσαρμόνικες του κόσμου,
για όλα τ΄άστρα, για όλες τις λάμπες και
για όλα τα όνειρα
αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.
Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
μπορεί να χρειαστεί να σε κλείσουν φυλακή για είκοσι ή
και περισσότερα χρόνια
μα εσύ και μες στη φυλακή θα θυμάσαι πάντοτε την άνοιξη,
τη μάνα σου και τον κόσμο.
Εσύ και μες απ΄ το τετραγωνικό μέτρο του κελλιού σου
θα συνεχίσεις τον δρόμο σου πάνω στη γη .
Κι΄ όταν μες στην απέραντη σιωπή, τη νύχτα
θα χτυπάς τον τοίχο του κελλιού σου με το δάχτυλο
απ΄τ΄άλλο μέρος του τοίχου θα σου απαντάει η Ισπανία.
Εσύ, κι ας βλέπεις να περνάν τα χρόνια σου και ν΄ ασπρίζουν
τα μαλλιά σου
δε θα γερνάς.
Εσύ και μες στη φυλακή κάθε πρωί θα ξημερώνεσαι πιο νέος
Αφού όλο και νέοι αγώνες θ΄ αρχίζουνε στον κόσμο
αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
θα πρέπει να μπορείς να πεθάνεις ένα οποιοδήποτε πρωινό.
Αποβραδίς στην απομόνωση θα γράψεις ένα μεγάλο τρυφερό
γράμμα στη μάνα σου
Θα γράψεις στον τοίχο την ημερομηνία, τ΄αρχικά του ονόματος σου και μια λέξη :
Ειρήνη
σα ναγραφες όλη την ιστορία της ζωής σου.
Να μπορείς να πεθάνεις ένα οποιοδήποτε πρωινό
να μπορείς να σταθείς μπροστά στα έξη ντουφέκια
σα να στεκόσουνα μπροστά σ΄ολάκαιρο το μέλλον.
Να μπορείς, απάνω απ΄την ομοβροντία που σε σκοτώνει
εσύ ν΄ακούς τα εκατομμύρια των απλών ανθρώπων που
τραγουδώντας πολεμάνε για την ειρήνη.
Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.

Ενας μεγάλος ποιητής στοχάστηκε πάνω στην ποίηση και δε «χάθηκε», γιατί, μέσω της ποίησης, συνομίλησε με τον κόσμο, βλέποντάς τους σαν φίλους και συναγωνιστές στον ίδιο δρόμο, για τον ίδιο σκοπό, για τα ίδια όνειρα, σε εποχές συγκρούσεων και αγώνων, διωγμών και ελπίδων, καταστροφών που σώρευσε η κατοχή, ο εμφύλιος, η δικτατορία και προσδοκιών που δεν επιτεύχθηκαν ακόμη. Ο Τάσος Λειβαδίτης ανήκει στη γενιά εκείνη που διαμορφώνεται πνευματικά στα χρόνια της κατοχής, τα οποία δρουν στο έργο του ως τραυματικές εμπειρίες.
«Σφίξαμε το χέρι τόσων συντρόφων! Οταν καμιά φορά λιποψυχάμε/ νιώθουμε σαν ένα μαχαίρι να τρυπάει την παλάμη μας/ η ανάμνηση του χεριού τους./ Κι όταν κάνουμε το καθήκον μας/ νιώθουμε κάτω απ’ την παλάμη μας κάτι σίγουρο κι ακέριο/ σα να κρατάμε μες στα χέρια μας / ολάκερο τον κόσμο» («Κάτω απ’ την παλάμη μας»).
Ο Τάσος Λειβαδίτης ανήκει σε εκείνους τους ποιητές που στον εμφύλιο εξορίστηκε, δικάστηκε, αλλά τελικά αθωώθηκε γιατί ένα ποιητικό του έργο θεωρήθηκε επικίνδυνο. Ηταν το 1953, που δημοσιεύει το «Φυσάει στα σταυροδρόμια του κόσμου», το «λαϊκό ανάγνωσμα» της Αριστεράς, για το οποίο τού απονέμεται το πρώτο βραβείο ποίησης στο Παγκόσμιο Φεστιβάλ Νεολαίας στη Βαρσοβία. Το βιβλίο αργότερα κατασχέθηκε, με αιτία το φιλειρηνικό του περιεχόμενο. Το 1955, ο ποιητής θα δικαστεί για το συγκεκριμένο βιβλίο και η δίκη θα αποκτήσει πανελλήνιο ενδιαφέρον. Στο εδώλιο, ο ποιητής διατυπώνει το σκοπό της τέχνης, συγκινεί το ακροατήριο και τους δικαστές και αθωώνεται. Ανήκει σε εκείνους τους ποιητές, που αμφισβήτησαν και εναντιώθηκαν στην αστική ιδεολογία, υπερασπίστηκε το δίκιο της εργατικής τάξης.
«Τραγουδάω εσάς, αδέρφια μου/ εσάς που χτίζετε τις μεγαλουπόλεις/ τραγουδάω εσάς, μικρά μου αγόρια/ που ξεπαγιάζετε πουλώντας σπίρτα στους δρόμους του χειμώνα/ εσάς που φοράτε εφημερίδες κάτω απ’ τα τριμμένα σας σακάκια/ τραγουδάω εσάς που ξεκινάτε κάθε αυγή/ κουβαλώντας κάτω απ’ το τρύπιο πουκάμισό σας ένα κομμάτι ψωμί/ κι ολάκερη την ισότητα του κόσμου».
Η φωνή του ποιητή μας «επισκέπτεται», με τον κοινωνικό χαρακτήρα της, που βγαίνει μεν από το βίωμα και την προσωπική του τοποθέτηση, αλλά προσανατολίζεται στο παρόν και το μέλλον, ενεργοποιώντας μυαλό και ψυχή, ανοίγοντας παράθυρα στη ζωή που η καθημερινότητα φυλακίζει.
Ο Τάσος Λειβαδίτης γεννήθηκε στην Αθήνα, στις 20 Απριλίου του 1922 και «έφυγε» στα 66 του χρόνια, στις 30 Οκτωβρίου του 1988. Μεγάλωσε στο Μεταξουργείο. Από πολύ νεαρή ηλικία, από το Γυμνάσιο της οδού Αγησιλάου κιόλας, είναι ποιητής. Το 1940 γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Αθήνας, που δεν την τέλειωσε. Το 1943 χάνει τον πατέρα του και αργότερα (1951) χάνει και τη μητέρα του, τον καιρό που ο ίδιος ήταν στη Μακρόνησο. Την τετραετία 1948-1952, εξορίστηκε για τις πολιτικές του ιδέες στον Μούδρο, στον Αϊ – Στράτη και τη Μακρόνησο. Μαζί με άλλους της γενιάς του, άφησε τα πρώτα του γραπτά ίχνη, πάνω στους τοίχους της αδούλωτης πολιτείας, γράφοντας συνθήματα, παλεύοντας μέσα από τις γραμμές της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης.
«Πέντε δίκοχα γύρω/ Ο λοχαγός δίχως όνομα/ ένα παιδί γυμνό/ κρεμασμένο από τα χέρια/ αυλακωμένο το σώμα του/ κουρελιασμένο απ’ τις βουρδουλιές/ μόλις πατάν’ τα νύχια του στο πάτωμα/ όπως σηκώνεται κανείς να δει/ ένα κορίτσι που γελάει πίσ’ απ’ το φράχτη./ Ο λοχαγός τον ρωτάει./ Ο βούρδουλας καίει το πετσί/ ο πόνος γίνεται ένα με το σώμα/ ο πόνος γίνεται ο ίδιος σώμα/ ύστερα θυμάται/ ένα μισοχτισμένο σπίτι στη γωνιά/ το παιδί στη σκαλωσιά ανεβάζει πέτρες/ μα γιατί ένα τόσο μικρό παιδί/ για τόσο μεγάλες πέτρες/ τα ποδαράκια του λυγίσαν ξαφνικά/ δεν πρόφτασε να πιαστεί/ το παιδικό κρανίο κάτω στις πλάκες/ άνοιξε/ μια γυναίκα αλαλιασμένη/ φώναζε μονάχα: μη/ Τώρα πρέπει να μιλήσει/ για να σωθεί/ πρέπει να πάψει να θυμάται/ και να ζήσει./ Θέλει να ζήσει/ όπως θέλετε κι εσείς./ Τώρα πρέπει να μιλήσει/ για να σωθεί/ πρέπει να πάψει ν’ αγαπάει/ και να ζήσει./ Ο λοχαγός λέει: μίλησε/ Ο βούρδουλας λέει: μίλησε/ η νύχτα του λέει: μίλησε/ μα η νύχτα είναι λίγη/ οι συντρόφοι πολλοί/ κι έκοψε με τα δόντια του τη γλώσσα/ όπως θα κάνατε κι εσείς» (από το ποίημα «Μάχη στην άκρη της νύχτας»).
πηγή:ΗΜΕΡΟΔΡΟΜΟΣ




Κυριακή 6 Αυγούστου 2017

Γιώργος Σεφέρης «Επί ασπαλάθων ...» , ο Γ. Σεφέρης εμπνέεται απο τον Πλάτωνα..

Γιώργος Σεφέρης  «Επί ασπαλάθων ...»


Ήταν ωραίο το Σούνιο τη μέρα εκείνη του Ευαγγελισμού
πάλι με την άνοιξη.
Λιγοστά πράσινα φύλλα γύρω στις σκουριασμένες πέτρες
το κόκκινο χώμα κι ασπάλαθοι
δείχνοντας έτοιμα τα μεγάλα τους βελόνια
και τους κίτρινους ανθούς.
Απόμακρα οι αρχαίες κολόνες, χορδές μιας άρπας αντηχούν ακόμη ...

Γαλήνη.
- Τι μπορεί να μου θύμισε τον Αρδιαίο εκείνον;
Μια λέξη στον Πλάτωνα θαρρώ, χαμένη στου μυαλού τ' αυλάκια·
τ' όνομα του κίτρινου θάμνου
δεν άλλαξε από εκείνους τους καιρούς.
Το βράδυ βρήκα την περικοπή:
«Τον έδεσαν χειροπόδαρα» μας λέει
«τον έριξαν χάμω και τον έγδαραν
τον έσυραν παράμερα τον καταξέσκισαν
απάνω στους αγκαθερούς ασπάλαθους
και πήγαν και τον πέταξαν στον Τάρταρο, κουρέλι».

Έτσι στον κάτω κόσμο πλέρωνε τα κρίματά του
ο Παμφύλιος Αρδιαίος ο πανάθλιος Τύραννος.

31 του Μάρτη 1971

«Επί ασπαλάθων ...»

"Με το εξαίσιο  ποίημα Επί Ασπαλάθων, το κύκνειο άσμα της όλης ποιητικής δημιουργίας -αφού κυκλοφόρησε την επαύριο του θανάτου του- ο Σεφέρης εκδίδει με παρρησία την ετυμηγορία του για το τέλος που αξίζει στους τυρράνους. Αφού συνειδητοποίησε το γεγονός ότι οι άνθρωποι αυτοί που εδραιώνουν το καθεστώς τους δεν έχουν σκοπό να φύγουν με το καλό και χωρίς δυσμενείς επιπτώσεις για το λαό, "Όλοι το διδάχτηκαν και το ξέρουν πως στις δικτατορικές καταστάσεις, η αρχή μπορεί να μοιάζει εύκολη, όμως η τραγωδία παραμένει, αναπότρεπτη, στο τέλος" και ότι η παρατεταμένη παραμονή τους στην εξουσία εγκυμονεί φοβερούς κινδύνους, ιδιαίτερα για την αγαπημένη του Κύπρο, που, ευτυχώς, δεν έζησε τη φρικτή τραγωδία της, ο πράος και ήμερος Σεφέρης οργίζεται, αγριεύει. Και γράφει πρώτα τη δήλωση, λιτό στην έκφραση κείμενο, κορυφαίο μήνυμα απόφασης και χρέους ενός άξιου πνευματικού ηγέτη, και ύστερα το ποίημα Επί Ασπαλάθων..., στέλνοντας τους τυράννους στη θέση που τους επιφύλαξε, ανέκαθεν η Ελλάδα: στα ζοφερά και αβυσσαλέα δώματα του Άδη, στα Τάρταρα.



Αρδιάιος ο τύραννος 
ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
               Στην κορύφωση του πλατωνικού διαλόγου «Πολιτεία», στα πλαίσια του 10ου και τελευταίου βιβλίου του έργου, ο συγγραφέας του αναθυμάται τις ποιητικές του πνευματικές καταβολές και επινοεί ένα μύθο, για να απαντήσει, διά στόματος Σωκράτη, στο Γλαύκωνα. Αυτός από την αρχή ήδη του 2ου βιβλίου είχε εκφράσει τις αμφιβολίες του για την αυταξία της δικαιοσύνης. Η δική του άποψη ήταν ότι το δίκαιο είναι σχετικό και φαινομενικό. Ο πρωταγωνιστής της δικής του ιστορίας, ο Γύγης, μπορούσε χάρη σ’  ένα μαγικό δαχτυλίδι να εμφανίζεται και να γίνεται αόρατος, ανάλογα με το τι τον συνέφερε κάθε φορά, να καλύπτει μ’ αυτή του τη δυνατότητα τις ανομίες του και έτσι να ξεγλιστρά από τις δαγκάνες του νόμου.
           Ο Σωκράτης επανέρχεται δριμύτερος μετά από οκτώ βιβλία, για να κατακρημνίσει την άποψη του συνομιλητή του. Η δικαιοσύνη είναι γι’  αυτόν αναπόδραστη, άγρυπνη και πανταχού παρούσα. Όποιος θεωρήσει ότι της ξέφυγε πλανάται οικτρά. Μπορεί ο ίδιος να μην είναι οπαδός της άποψης του «όλα εδώ πληρώνονται», μπορεί δηλαδή να αδιαφορεί για το που κανείς εκτίει τα κρίματά του, το γεγονός όμως ότι τα εκτίει κάποια στιγμή είναι αμετάκλητο.
            Για άλλους η στιγμή της ανταπόδοσης της αδικίας έρχεται γρηγορότερα και για άλλους πολύ αργότερα… Όταν όμως αυτή η στιγμή φτάσει τότε ακόμη και τα στοιχεία της φύσης συνωμοτούν για την αποκατάσταση των πραγμάτων. Όλοι ανεξαιρέτως οφείλουν να καταβάλουν το αντίτιμο του χρέους τους στη Δίκη, ανεξάρτητα από τον τόπο καταγωγής τους και τις αντιλήψεις με τις οποίες γαλουχήθηκαν. Το μεγαλύτερο αντίτιμο θα το πληρώσουν οι «σπουδαίοι» και οι «τρανοί» που καλυμμένοι πίσω από την ασυλία μιας τυραννικής εξουσίας λειτούργησαν εις βάρος του λαού τους.
            Οι παραπάνω σωκρατικές απόψεις βρίσκουν εύγλωττο πάτημα στην ιστορία του Αρδιαίου, τυράννου της Παμφυλίας, που μπορεί, όσο καιρό κυβερνούσε τη χώρα του, να διέπραξε στυγερά εγκλήματα, ανάμεσα στα οποία μια πατροκτονία και μια αδελφοκτονία, η ώρα της κρίσης έφτασε όμως και γι’  αυτόν και μάλιστα σε μια ζωή όπου οι περίοδοι χάριτος έχουν περάσει ανεπιστρεπτί και το ελαφρυντικό που έχουν οι άνθρωποι στην επίγεια ζωή ότι λειτουργούν κάποιες φορές από άγνοια, εδώ δεν έχει πλέον ισχύ. Το «ουδείς εκών κακός» του Σωκράτη ισχύει για τη διάρκεια που η ανθρώπινη ψυχή βρίσκεται πολιορκημένη από τα πάθη και τα τρωτά του υλικού περιβάλλοντος που τη φιλοξενεί. Αν ο άνθρωπος δεν κάνει καμιά προσπάθεια να τιθασεύσει τη σαρκική του υπόσταση δίνοντας τα ηνία της ψυχής του στο λογιστικόν μέρος, τότε θα έρθει η ώρα που μετά θάνατον θα λογοδοτήσει γι’ αυτή του την ανόητη, άνανδρη και ασύνετη επιλογή. Είναι η στιγμή που οι φρικώδεις ομηρικές σκηνές από τον Κάτω Κόσμο, που τόσο πολύ κατέκρινε ο Πλάτων, θα επανέλθουν, για να πλήξουν αυτούς που τα εγκλήματά τους δεν επιδέχονται ούτε βελτίωσης, ούτε συγχώρεσης και γι’ αυτό κι αυτοί δεν έχουν το δικαίωμα μιας νέας μετενσάρκωσης, παρά μόνο ενός αιώνιου βασανισμού. Στην τελευταία περίπτωση ανήκει κι ο Αρδιαίος τύραννος, γι’ αυτό και όταν όλοι οι άλλοι, που έχουν εκτίσει την ποινή τους για τα προηγούμενα ατοπήματά τους ή έχουν απολαύσει το αντίτιμο για τον πρότερο έντιμο βίο τους, είναι έτοιμοι να επανέλθουν στη ζωή, ο τύραννος της Παμφυλίας θα παραμείνει εκεί ένα ράκος από τα βασανιστήρια, παράδειγμα προς αποφυγή σ’ όλους όσοι περνούν από εκεί και τον βλέπουν.
            Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι μπορεί ο Πλάτων να παρουσιάζει εδώ σκηνές αποτρόπαιων τιμωριών, κάτι που δεν το συγχωρούσε στον Όμηρο, αυτό όμως μπορεί να εξηγηθεί μ’ αυτή του την επιλογή θέλει ίσως να εκφράσει την έντονη αποδοκιμασία του στα τυραννικά καθεστώτα και να αποτρέψει μελλοντικούς επίδοξους τυράννους να κυβερνήσουν, με την επίδειξη της τιμωρίας που τους περιμένει. Ο Πλάτωνας εξάλλου δεν επικρίνει τον Όμηρο για την αναφορά των εικόνων από τον Αδη αλλά για το περιεχόμενό τους. Στα έπη άδικοι και δίκαιοι παρουσιάζονται να δεινοπαθούν ανεξαιρέτως στον Κάτω Κόσμο, ενώ ο φιλόσοφος μ’ αυτές τις εικόνες απλώς στηρίζει τη θέση του για την ύπαρξη της δικαιοσύνης, για την αμοιβή των δικαίων και κυρίως για την τιμωρία των κακών.  
           Ο Ηρ ο Αρμένιος διακόπτει τη δική του διήγηση και αναμεταδίδει την απάντηση ενός προσώπου σε ένα άλλο, που ήθελε να μάθει για την τύχη του Αρδιαίου, του τυράννου της Παμφυλίας, ο οποίος είχε σκοτώσει τον πατέρα και τον αδερφό του για χάρη της εξουσίας. Η απάντηση δίνεται σε ευθύ λόγο και περιγράφει την τιμωρία του Αρδιαίου και των άλλων τυράννων που ήταν αναίτια κακοί. Λέει ότι τον είδαν μαζί με άλλους την ώρα που ετοιμαζόταν να βγουν από το άνοιγμα του υπόγειου χάσματος μετά από χιλιετή κύκλο τιμωριών. Τη στιγμή που επιχειρούσαν αν ανέβουν το στόμιο μούγκριζε οργισμένο εναντίον τους. Αμέσως, τον Αρδιαίο και τους ομοίους του, τους άρπαξαν άγριοι άντρες, τους έδεσαν χειροπόδαρα, τους μαστίγωσαν, τους τράβηξαν παράμερα και τους έσερναν πάνω σε αγκαθωτούς ασπάλαθους. Ταυτόχρονα εξηγούσαν στους περαστικούς γιατί τους τιμωρούσαν και ότι θα τους ρίχνανε πάλι στα Τάρταρα για να συνεχιστεί η τιμωρία τους για άλλα χίλια χρόνια.
Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΤΙΜΩΡΙΑΣ ΤΟΥ ΤΥΡΑΝΝΟΥ
Ο Αρδιαίος ως όνομα και η χώρα του Παμφυλία δίνουν ένα εξωτικό χρώμα στην αφήγηση. Ο Πλάτωνας επιδιώκει με την αναφορά τόσο του ονόματος όσο και της περιοχής να οδηγήσει το μυαλό του ακροατή σε τόπους μακρινούς και μάλιστα στην Ανατολή όπου επικρατούσε η χλιδή και ο πλούτος. Αυτό γίνεται γιατί ο Αρδιαίος δεν είναι ιστορικό πρόσωπο αλλά ο χαρακτηριστικότερος τύπος τυράννου, του τυραννικού ανθρώπου. Ο Πλάτων επιλέγει να παρουσιάσει ιδιαίτερα την τιμωρία του τυράννου όχι μόνο γιατί έχει διαπράξει ανίατα εγκλήματα, αλλά γιατί θέλει να απαντήσει στο Θρασύμαχο, ο οποίος στην αρχή του διαλόγου Πολιτεία, είχε υποστηρίξει ότι η ζωή του τυράννου είναι τρισευτυχισμένη. Αντίθετα, υποστηρίζει ο Πλάτωνας, ούτε στη ζωή του είναι ευτυχισμένος, αλλά και μετά το θάνατό του οι τιμωρίες του είναι σκληρές. Απαντά επίσης στο Γλαύκωνα που υποστήριζε ότι ο άδικος που αποφεύγει την τιμωρία μοιάζει με θεό, είναι ισόθεος. Για τον Πλάτωνα, ο τύραννος είναι ο κατώτερος τύπος ανθρώπου στην αξιολογική κλίμακα, με πρώτο το φιλόσοφο – βασιλέα. Ο τύραννος είναι αληθινά δούλος, «φθονερός, άπιστος, άδικος, άφιλος, ανόσιος, πάσης κακίας τροφεύς και δυστυχής». Αυτός ο εκφυλισμένος τύπος ανθρώπου όχι μόνο στη ζωή αλλά και μετά το θάνατό του υπόκειται σε σκληρές τιμωρίες. Γι’ αυτό και στο μύθο του Ηρός χρειάζεται να σταθούμε στο μαρτύριό του, στην παραδειγματική τιμωρία, ώστε να διδαχτούν οι ψυχές που θα ξαναρχίσουν τη νέα επίγεια πορεία τους να αποφεύγουν τον τυραννικό τρόπο ζωής.

ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ- ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ- ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ


Δευτέρα 31 Ιουλίου 2017

ΕΚΦΡΑΣΗ ΕΚΘΕΣΗ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ




ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΕΝΟΤΗΤΑ 2 ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ





Σωκράτης - Η επιλογή του να πιει το κώνειο..

Ο θάνατος του Σωκράτη

Υπήρξαν και συνεχίζουν να υπάρχουν ήρωες και ηρωικοί θάνατοι. Ο θάνατος του Σωκράτη όμως δεν μοιάζει σε τίποτα με εκείνους των άλλων. Δε σκοτώθηκε από δόρυ ή ξίφος στη μάχη, αλλά πέθανε πίνοντας ένα ποτήρι δηλητήριο, καταδικασμένος σε θάνατο ως εγκληματίας. Ίσως κάποιοι να σκέφτεστε ότι αυτό που έχει σημασία είναι τα έργα και η ζωή του και όχι ο θάνατος του μεγάλου αυτού φιλοσόφου. Ένας φιλόσοφος που επηρέασε όσο κανείς άλλος τον ευρωπαϊκό πολιτισμό αν και δεν άφησε πίσω του κανένα γραπτό. Ένας φιλόσοφος που καθ όλη την διάρκεια της ζωής του αλλά και την στιγμή του θανάτου του έδειξε θάρρος και πίστη στα ιδανικά του. Ασχολούμαστε λοιπόν με τον θάνατο του Σωκράτη για να δούμε το πώς συνέβη, τι είπε ο ίδιος (σύμφωνα πάντα με τον Πλάτωνα) αλλά και για να τονίσουμε την υποδειγματική δύναμή και ανδρεία του φιλοσόφου.Ένας θάνατος που προήλθε εξαιτίας της προβληματικής σχέσης του ατόμου με την ίδια την κοινωνία, με την ίδια του την ύπαρξη, με τη δικαιοσύνη και τους νόμους της εποχής.
Τον υποδειγματικό χαρακτήρα του Σωκράτη και την μοναδικότητα με την οποία προσέγγιζε κάθε θέμα την γνωρίζουμε μέσα κυρίως από τον Πλάτωνα, από τις κωμωδίες του Αριστοφάνη και από διάφορα γραπτά του Ξενοφώντα. Περί το έτος 399 π. Χ. τρεις πολίτες τον κατηγορούν. Του καταλογίζουν τρεις κατηγορίες: πρώτη κατηγορία πως διαφθείρει τη νεολαία, δεύτερη κατηγορία η ασέβεια προς τους θεούς και τρίτη κατηγορία η εισαγωγή νέων θεοτήτων. Ουσιαστικό κίνητρο για τις κατηγορίες αυτές υπήρξε η αντιζηλία του με σημαντικούς άνδρες της εποχής.
Μπορούμε να πούμε ότι οι διαδικασίες αυτές δεν ήταν σπάνιες την εποχή εκείνη αλλά κυρίως γινόταν λόγω κακίας. Οι κατηγορίες που ήταν και οι πιο συχνές στην Αθήνα εκείνης της εποχής και θεωρούνταν βαριές ήταν η προσβολή της πατρίδας ή των αρχών της πόλης, οι προσβολές για τους νεκρούς και τους γονείς κάποιου και η ασέβεια προς τους θεούς. Για τους λόγους αυτούς ο Αναξαγόρας έπρεπε να εγκαταλείψει την Αθήνα, όπως η Ασπασία, ο Πρωταγόρας, ο Διογένης της Μήλου ακόμη και ο Ευριπίδης. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η ελληνική θρησκεία (δωδεκάθεο) δεν είχε ιερατικό δικαστήριο ή μια ιερατική τάξη που να διαχειρίζεται αυτές τις υποθέσεις. Ωστόσο, η κατηγορία της ασέβειας δεν φαίνεται να είναι ένα επιχείρημα που δικαιολογεί την σκληρότητα της ποινής.
Οι ψήφοι κατά του Σωκράτη δεν ήταν πολλοί στην αρχή της διαδικασίας όμως λόγω του πεισματικού και άκαμπτου στις απόψεις χαρακτήρα του, καταδικάστηκε σε θάνατο. Η δίκη έλαβε χώρα στην Αγορά και πήραν μέρος 500 πολίτες άνω των 30 ετών, που επιλέχθηκαν τυχαία από όλους εκείνους που έχουν υποβάλει οικειοθελώς αίτημα στους δικαστές. Στην περίπτωση του Σωκράτη δεν ξέρουμε το τι ειπώθηκε ακριβώς από τους κατηγόρους του αλλά μέσω του Πλάτωνα και του Ξενοφώντα γνωρίζουμε τα υπερασπιστικά επιχειρήματα του Σωκράτη.
Στην πρώτη του απολογία ο Σωκράτης κατάφερε να τονίσει τις αντιφάσεις που υπήρχαν στο κατηγορητήριο και να οικτήρει εκείνους που ήθελαν να τον εξαφανιστούν (κυρίως τον Μέλητο). Στη συνέχεια, καταθέτει παραδείγματα του ήθους του κατά τη διάρκεια της ζωής του και καταλήγει πως δεν φοβάται το θάνατο και δεν θα παρακαλέσει κανέναν κάνοντας εν τέλει αυτό που νιώθει σωστό ο ίδιος. Τα αποτελέσματα της ψηφοφορίας ήταν 280 από τους 500 ένορκους να κρίνουν ως ένοχο το Σωκράτη. Για την αθώωσή του απαιτούνταν 251 ψήφοι.
Στην δεύτερη απολογία του και όταν τον ρωτούν οι δικαστές τι ποινή θέλει να του επιβληθεί, ο Σωκράτης αναρωτιέται πως και καταδικάστηκε με τόσο μικρή διαφορά. Στην συνέχεια επιμένει πως μόνο κάλο έχει κάνει στην ζωή του και ζητά ως ποινή να του επιβληθεί η δια βίου και δωρεάν σίτιση στο πρυτανείο όπως γίνεται στους ευεργέτες της πόλης με αποτέλεσμα να εξοργίσει το δικαστήριο. Έτσι αντί να προσπαθήσει να κερδίσει μια ελαφρύτερη ποινή, αποφάσισε να ακολουθήσει τις αρχές του και επέμενε ότι οι άνδρες της Αθήνας κάνουν λάθος και πρέπει να το παραδεχτούν.
Μετά και το δεύτερο σκέλος ακολουθεί και η επόμενη ψηφοφορία όπου τον καταδικάζει σε θάνατο και μάλιστα με περισσότερες ψήφους. Εκεί ακολουθεί το τρίτο και τελευταίο μέρος της απολογίας του. Ο Σωκράτης απορεί γιατί βιάζονται να σκοτώσουν έναν 70χρονο που βρίσκεται ήδη στη δύση της ζωής του. Δεν μετανιώνει για ότι είπε και έκανε και δεν προσπαθεί να αποφύγει την καταδίκη.
Η ανακοίνωση της ποινής του θανάτου δεν κατάφερε να τον βγάλει από τη θεϊκή του αταραξία. Μετά την καταδίκη του παρέμεινε στο δεσμωτήριο για 30 μέρες, γιατί ο νόμος απαγόρευε την εκτέλεση της θανατικής ποινής πριν από την επιστροφή του ιερού πλοίου από τις γιορτές της Δήλου. Από τον διάλογο του Πλάτωνα με τον Κρίτων μαθαίνουμε ότι ο Σωκράτης θα μπορούσε να σωθεί αν ήθελε, αφού οι μαθητές του είχαν τη δυνατότητα να τον βοηθήσουν να αποδράσει. Ο Σωκράτης αρνήθηκε και ως νομοταγής πολίτης και αληθινός φιλόσοφος, περίμενε τον θάνατο ειρηνικά και γαλήνια οπότε και ήπιε το κώνειο, όπως πρόσταζε ο νόμος.
Δέχθηκε λοιπόν την ποινή του με ηρεμία και αξιοπρέπεια μένοντας πιστός στους κανόνες της πολιτείας και της απόφασης του δικαστηρίου, δείχνοντας έτσι πως εξακολουθεί να τιμά και να σέβεται τους νόμους. Εκτός από αυτό όμως η πράξη του να μην εμποδίσει το θάνατο του έκρυβε και βαθύτερο νόημα. Δραπετεύοντας θα έπρεπε να ζήσει σαν φυγάς μακριά από τον τόπο του και αυτό δεν το ήθελε. Δεν τον ενδιέφερε να ζήσει όση ζωή του απέμεινε στα 70 του χρόνια στην εξορία, μακριά από τη ζωή και το περιβάλλον που γνώριζε και αγαπούσε, σαν ένας δραπέτης. Άλλωστε για τον Σωκράτη ο θάνατος που θα ερχόταν από το κώνειο, δεν ήταν παρά μία επιτάχυνση της χρονικής στιγμής του θανάτου που θα ερχόταν από γηρατειά έτσι και αλλιώς κάποια στιγμή. Δεν έβλεπε το θάνατο σαν το τέλος. Εκτός από αυτό όμως, με την αυτοθυσία του δεν ήθελε παρά να αποδείξει στους υπόλοιπους την μεγάλη αλήθεια που για αυτόν ήταν αυτονόητη: Πως με τον αδιαμαρτύρητο θάνατο του και υποφέροντας αγόγγυστα την αδικία της εκτέλεσης του αποδείκνυε αυτόματα πως έμενε πιστός στις πεποιθήσεις και τις αρχές που σε όλους δίδασκε μια ζωή, πλήττοντας έτσι τη μισαλλοδοξία και τη δεισιδαιμονία.
Ενώ ετοίμαζαν το κώνειο, ο Σωκράτης μάθαινε μια μελωδία στον πλαγίαυλο.
«Σε τι θα σου χρησιμεύσει;» τον ρώτησαν.
«Μα να μάθω αυτή τη μελωδία πριν πεθάνω».
Italo Calvino
Βιβλιογραφία: Ο Θάνατος του Σωκράτη, Emily Wilson, Εκδ Πατάκη
Η Αληθινή απολογία του Σωκράτη, Κώστας Βάρναλη, Εκδ Κέδρος
Η απολογία του Σωκράτη, Πλάτων – Ξενοφών, Εκδ Κυριακίδη
Η δίκη του Σωκράτη, Ι. Φ. Στοουν, Εκδ Λιβάνης – Νέα Σύνορα
Συμπόσιον, Ξενοφών, Εκδ Άγρα
Wikipedia

πηγή: Το Κλειδί της Σκέψης – tokleidi.wordpress.com

ΕΚΘΕΣΗ Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΘΕΩΡΙΑ




Σάββατο 29 Ιουλίου 2017

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑ 1







 ΕNOTHTA 1

ΘΕΜΑ : «Γράψτε μια επιστολή σε ένα φίλο σας που πηγαίνει σε άλλο Γυμνάσιο. Μοιραστείτε μαζί του τις απόψεις και τα συναισθήματά σας από τις πρώτες μέρες στο νέο σας σχολείο

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ
Πρόλογος  Η νέα σχολική χρονιά με βρίσκει σε καινούριο περιβάλλον, στο Γυμνάσιο κι αποφάσισα να σου γράψω τις εντυπώσεις μου!
Κύριο μέρος
1η παράγραφος – Σκέψεις
ü      Πολλά και καινούρια μαθήματα, όπως τα Αρχαία Ελληνικά και η Βιολογία. Περισσότερο διάβασμα και λιγότερος ελεύθερος χρόνος. Κάποια είναι δύσκολα και βαρετά ενώ άλλα είναι πιο εύκολα και ενδιαφέροντα.
ü      Διαφορετικοί καθηγητές για κάθε μάθημα – όχι ένας δάσκαλος. Κάποιοι καλοί και πρόθυμοι να μας βοηθήσουν, άλλοι αυστηροί και απαιτητικοί.
ü      Πολλά παιδιά σε κάθε αίθουσα. Καινούριοι συμμαθητές – νέοι φίλοι.
ü      Κτίριο – τεράστιο προαύλιο με γήπεδα, μεγάλες και πολλές αίθουσες.
2η παράγραφος – Συναισθήματα
ü      Αγωνία και άγχος για τα μαθήματα και τους καθηγητές.
ü      Φόβος για τα τεστ και τα διαγωνίσματα τριμήνου.
ü      Λύπη που τελείωσα το Δημοτικό και δεν είμαι στο ίδιο τμήμα με όλους τους παλιούς συμμαθητές μου.
ü      Χαρά που μεγάλωσα και πηγαίνω στο Γυμνάσιο.
ü      Περιέργεια να δω πώς θα είναι.
ü      Ηρεμία, όταν ξεκίνησαν τα μαθήματα και γνώρισα τους καθηγητές.
Επίλογος  Περιμένω με ανυπομονησία τα νέα σου! Καλή σχολική χρονιά!

*      Στην επιστολή γράφουμε πάνω δεξιά τον τόπο και την ημερομηνία
ενώ κάτω αριστερά γράφουμε την προσφώνηση, δηλαδή :
                                                                                        Λαμία, 10 Οκτωβρίου 2013
Αγαπημένε μου φίλη / Άννα, 

Στο τέλος γράφουμε την αποφώνηση : Με αγάπη,
                                                                        Μαρία

Πέμπτη 27 Ιουλίου 2017

Κ. Π. Καβάφης - Ιθάκη


"Το νόημα του ποιήματος τούτου είναι απλούν και σαφές. Ο άνθρωπος εις την ζωήν του επιδιώκει ένα σκοπόν "Ιθάκην", αποκτά πείραν, γνώσεις και ενίοτε αγαθά ανώτερα του σκοπού του ιδίου. Κάποτε δε την Ιθάκην, όταν φθάνει στο τέρμα των προσπαθειών του, την ευρίσκει πτωχικήν, κατωτέρα των προσδοκιών του. Εντούτοις η Ιθάκη δεν τον γέλασε".

Ithaka
As you set out for Ithaka
hope the voyage is a long one,
full of adventure, full of discovery.
Laistrygonians and Cyclops,
angry Poseidon—don’t be afraid of them:
you’ll never find things like that on your way
as long as you keep your thoughts raised high,
as long as a rare excitement
stirs your spirit and your body.
Laistrygonians and Cyclops,
wild Poseidon—you won’t encounter them
unless you bring them along inside your soul,
unless your soul sets them up in front of you.

Hope the voyage is a long one.
May there be many a summer morning when,
with what pleasure, what joy,
you come into harbors seen for the first time;
may you stop at Phoenician trading stations
to buy fine things,
mother of pearl and coral, amber and ebony,
sensual perfume of every kind—
as many sensual perfumes as you can;
and may you visit many Egyptian cities
to gather stores of knowledge from their scholars.

Keep Ithaka always in your mind.
Arriving there is what you are destined for.
But do not hurry the journey at all.
Better if it lasts for years,
so you are old by the time you reach the island,
wealthy with all you have gained on the way,
not expecting Ithaka to make you rich.

Ithaka gave you the marvelous journey.
Without her you would not have set out.
She has nothing left to give you now.

And if you find her poor, Ithaka won’t have fooled you.
Wise as you will have become, so full of experience,
you will have understood by then what these Ithakas mean. 
Translated by Edmund Keeley/Philip Sherrard
(C.P. Cavafy, Collected Poems. Translated by Edmund Keeley and Philip Sherrard. Edited by George Savidis. Revised Edition. Princeton University Press, 1992)

Ἰθάκη

Σὰ βγεῖς στὸν πηγαιμὸ γιὰ τὴν Ἰθάκη,
νὰ εὔχεσαι νἆναι μακρὺς ὁ δρόμος,
γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις.
Τοὺς Λαιστρυγόνας καὶ τοὺς Κύκλωπας,
τὸν θυμωμένο Ποσειδῶνα μὴ φοβᾶσαι,
τέτοια στὸν δρόμο σου ποτέ σου δὲν θὰ βρεῖς,
ἂν μέν᾿ ἡ σκέψις σου ὑψηλή, ἂν ἐκλεκτὴ
συγκίνησις τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σῶμα σου ἀγγίζει.
Τοὺς Λαιστρυγόνας καὶ τοὺς Κύκλωπας,
τὸν ἄγριο Ποσειδώνα δὲν θὰ συναντήσεις,
ἂν δὲν τοὺς κουβανεῖς μὲς στὴν ψυχή σου,
ἂν ἡ ψυχή σου δὲν τοὺς στήνει ἐμπρός σου.
Νὰ εὔχεσαι νά ῾ναι μακρὺς ὁ δρόμος.
Πολλὰ τὰ καλοκαιρινὰ πρωϊὰ νὰ εἶναι
ποὺ μὲ τί εὐχαρίστηση, μὲ τί χαρὰ
θὰ μπαίνεις σὲ λιμένας πρωτοειδωμένους·
νὰ σταματήσεις σ᾿ ἐμπορεῖα Φοινικικά,
καὶ τὲς καλὲς πραγμάτειες ν᾿ ἀποκτήσεις,
σεντέφια καὶ κοράλλια, κεχριμπάρια κ᾿ ἔβενους,
καὶ ἡδονικὰ μυρωδικὰ κάθε λογῆς,
ὅσο μπορεῖς πιὸ ἄφθονα ἡδονικὰ μυρωδικά.
Σὲ πόλεις Αἰγυπτιακὲς πολλὲς νὰ πᾷς,
νὰ μάθεις καὶ νὰ μάθεις ἀπ᾿ τοὺς σπουδασμένους.
Πάντα στὸ νοῦ σου νἄχῃς τὴν Ἰθάκη.
Τὸ φθάσιμον ἐκεῖ εἶν᾿ ὁ προορισμός σου.
Ἀλλὰ μὴ βιάζῃς τὸ ταξείδι διόλου.
Καλλίτερα χρόνια πολλὰ νὰ διαρκέσει.
Καὶ γέρος πιὰ ν᾿ ἀράξῃς στὸ νησί,
πλούσιος μὲ ὅσα κέρδισες στὸν δρόμο,
μὴ προσδοκώντας πλούτη νὰ σὲ δώσῃ ἡ Ἰθάκη.
Ἡ Ἰθάκη σ᾿ ἔδωσε τ᾿ ὡραῖο ταξίδι.
Χωρὶς αὐτὴν δὲν θἄβγαινες στὸν δρόμο.
Ἄλλα δὲν ἔχει νὰ σὲ δώσει πιά.
Κι ἂν πτωχικὴ τὴν βρῇς, ἡ Ἰθάκη δὲν σὲ γέλασε.
Ἔτσι σοφὸς ποὺ ἔγινες, μὲ τόση πείρα,
ἤδη θὰ τὸ κατάλαβες ᾑ Ἰθάκες τί σημαίνουν.


ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ- ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΞΕΝΟΦΩΝΤΑ ΚΥΡΟΥ ΑΝΑΒΑΣΙΣ 3,2,1-3


ΞΕΝΟΦΩΝΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ II,1-4


Πλάτωνας- " Η παιδεία είναι δεύτερος ήλιος για τους ανθρώπους "



Βιογραφία Πλάτωνος

O Πλάτων γεννήθηκε στην Αθήνα το 427 π.Χ. και καταγόταν από αριστοκρατική αθηναϊκή οικογένεια. Πατέρας του ήταν ο Αρίστωνας, ο οποίος καταγόταν από το γένος του βασιλιά Κόδρου, και μητέρα του ήταν η Περικτιόνη, η οποία ήταν αδερφή του Χαρμίδη, ενός από τους Τριάκοντα τυρράνους, και ανιψιά του Κριτία, επίσης μέλος των Τριάκοντα, με καταγωγή από το γένος του νομοθέτη Σόλωνος. Αδέρφια του ήταν οι Αδείμαντος και Γλαύκων. Το πρώτο του όνομα ήταν Αριστοκλής, αλλά αργότερα ονομάστηκε Πλάτων γιατί είχε ευρύ στέρνο και πλατύ μέτωπο. Γνώρισε τον Σωκράτη σε ηλικία 20 ετών και έμεινε κοντά του μέχρι τον θάνατο του μεγάλου δασκάλου (399 π.Χ.).

Μετά τη θανάτωση του Σωκράτη για λίγο καιρό κατέφυγε στα Μέγαρα, κοντά στον συμμαθητή του Ευκλείδη. Ύστερα γύρισε στην Αθήνα, όπου για 10 χρόνια ασχολήθηκε με τη συγγραφή φιλοσοφικών έργων, τα οποία φέρουν τη σφραγίδα της σωκρατικής φιλοσοφίας
Στη συνέχεια ταξίδεψε στην Αίγυπτο και στην Κυρήνη, όπου σχετίστηκε με τον μαθηματικό Θεόδωρο, και τέλος στον Τάραντα της Ιταλίας, όπου γνώρισε τους πυθαγόρειους, από τη φιλοσοφική σκέψη των οποίων επηρεάστηκε αποφασιστικά.
Μετά πέρασε στη Σικελία. Στην αυλή του βασιλιά των Συρακουσών Διονυσίου Α΄ γνώρισε τον βασιλικό γυναικάδελφο Δίωνα, με τον οποίον συνδέθηκε φιλικά. Η φιλία όμως αυτή προκάλεσε τις υποψίες του Διονυσίου για συνωμοσία, γι' αυτό έδιωξε τον Πλάτωνα από τη Σικελία. Στην Αίγινα κινδύνεψε να πουληθεί ως δούλος αλλά τον εξαγόρασε ο Κυρηναίος φίλος του Αννίκερης.

Επιστρέφοντας στην Αθήνα άνοιξε τη φιλοσοφική σχολή του, την Ακαδημία (387 π.Χ.) που στην είσοδο της είχε γράψει την επιγραφή 'Μηδείς αγεωμέτρητος εισίτω', δηλαδή: 'Κανένας ας μη μπαίνει εδώ, που να μην ξέρει γεωμετρία' και κατ` επέκταση, τα μαθηματικά, που ήταν τότε ένας κλάδος της φιλοσοφίας.

Η προσπάθεια όμως των δύο φίλων να προσηλυτίσουν στις ιδέες τους τον νέο ηγεμόνα Διονύσιο τον Πρεσβύτερο απέτυχαν. Για τρίτη φορά ήρθε στην αυλή των Συρακουσών το 361 π.Χ., με σκοπό να συμφιλιώσει τον Δίωνα με τον Διονύσιο. Αυτή τη φορά κινδύνεψε και η ζωή του. Τον έσωσε η επέμβαση του πυθαγόρειου Αρχύτα. Αλλά ο Δίωνας δεν γλίτωσε. Δολοφονήθηκε το 353 π.Χ..

Έτσι ο Πλάτωνας έχασε τον άνθρωπο στον οποίο στήριξε τις ελπίδες του για την επιβολή των πολιτικών του ιδεών. Από τότε και μέχρι τον θάνατό του ασχολήθηκε με τη διδασκαλία και με τη συγγραφή φιλοσοφικών έργων.

πηγή:http://ellinonfilosofia.blogspot.gr/2011/03/blog-post_9322.html

Google

Μικρασιατική Καταστροφή ~ 1922

Μικρασιατική Καταστροφή Πήδηση στην πλοήγηση Πήδηση στην αναζήτηση Με τον όρο  Μικρασιατική Καταστροφή  περιγρ...